اجاره به شرط تملیک، یک نوع از قرارداد اجاره است. امروزه یکی از دغدغه های مردم این است که صاحب خانه شوند، اما متاسفانه، صاحبخانه شدن برای تمام افراد جامعه امکان پذیر نمی باشد. چرا که مالکیت، نیازمند سرمایه های زیادی است. بنابراین، مردم به دنبال راهی هستند تا روند خرید و مالکیت را برای آنها آسان کند. حال، قرارداد معتبر و قانونی که این امکان را فراهم کرده است، قرارداد اجاره به شرط تملیک است.
ابتدا باید عقد اجاره را تعریف کنیم؛ مطابق قانون مدنی، اجاره، عقدی است که مستأجر به موجب آن، مالک منافع مورد اجاره می شود. توجه داشته باشید که در عقد اجاره، مستأجر، نسبت به مالکیت منافع پیدا می کند.(حق انتفاع، حقی است که به موجب آن، یک نفر حق دارد از منافع مالی که متعلق به دیگری است استفاده کند)

اجاره به شرط تملیک، نوعی قرارداد اجاره است که در صورتی که مستأجر به تمامی شروط و تعهدات عمل کند سرانجام، مالک عین مستأجره (چیزی که اجاره داده شده است) خواهد شد و اینگونه در عقد اجاره، شرط می کنند که اگر مستأجر به تمامی تعهدات خود به موجب قرارداد، عمل کرد عین مستأجره، انتقال یابد.
انواع اجاره به شرط تملیک
شرط فعل
شرط فعل به این معناست که مؤجر در عقد اجاره، شرط یا شروطی را میگذارد که در صورت تحقق یافتن آن شروط، مستأجر میتواند مالک شود. البته بعد از محقق شدن این شرط، باید مبلغ ملک را بپردازد.
شرط نتیجه
شرط نتیجه این نوع شرط به نفع مستأجر است. به این معناست که در پایان مدت اجاره و با پرداخت اقساط و عمل به سایر شرایط مندرج در عقد، مالکیت ملک را به دست گیرد. در این قرارداد، نیازی به اقدام جدید از سوی مؤجر و مستأجر نیست و اگر هم رعایت تشریفاتی در این زمینه لازم باشد؛ مانند: (تنظیم سند)تأثیری در مالکیت ندارد و فقط نقل و انتقال انجام شده را مستحکم تر می کند.

آثار اجاره به شرط تملیک
این عقد، یک عقد لازم است و طرفین معامله، نمی توانند هر وقت که بخواهند معامله را بر هم بزنند.
این عقد، از عقود تملیکی است. به این معنا که علاوه بر اینکه مثل عقد اجاره، منفعت به مالکیت مستأجر در می آید، عین مال هم با اتمام مدت اجاره به مالکیت مستأجر در می آید.
همچنین؛ این عقد یک عقد معوض است. به این معنا که در مقابل مالکیت منفعت و عین مال، مبلغی به مؤجر پرداخت می شود و دو تعهد در مقابل هم، قرار می گیرند.
انقضای قرارداد اجاره به شرط تملیک
پایان یافتن قرارداد اجاره به شرط تملیک، ممکن است اینگونه باشد:
در صورتی که مدت اجاره پایان یافته و مستأجر هم به تمام شرایط و تعهدات خود عمل کرده و اقساط را هم به موقع پرداخت کرده باشد.
با توجه به مفاد قرارداد که شرط مالکیت از نوع شرط فعل باشد یا نتیجه، عین مستأجره به مالکیت مستأجر در میاد و عقد، خاتمه می یابد.
در صورتی که مدت اجاره تمام شود ولی مستأجر به وظایف و تعهدات مورد توافق، عمل نکرده باشد مؤجر، حق دارد عین مستأجره را از او پس بگیرد.
انقضای قرارداد، ممکن است بر اثر فسخ مؤجر و مستأجر در زمان مدت اجاره صورت گیرد.

حقوق مؤجر
مؤجر، حق مطالبه اقساط را از مستأجر دارد.
اگر مستأجر به شرط یا شروط توافق شده در قرارداد عمل نکند، مالک حق فسخ قرارداد را دارد.
اگر مستأجر ورشکسته شود، مالک این حق را دارد که مال خود را از اموال او بردارد و نیاز نیست با سایر طلبکاران، وارد دعوا شود.
تکالیف مؤجر
عین مستأجره را بدون هیچ گونه عیب و نقصی به مستأجر تحویل دهد. همچنین ملک نباید مالک سومی داشته باشد.
تعمیرات و سایر مخارجی که در ملک، مشهود است به عهده مالک است. مگر اینکه در قرارداد چیز دیگری توافق شده باشد.
مالک باید تمام اطلاعات لازم در مورد استفاده از ملک را در اختیار مستأجر قرار دهد.
هر اقدامی که بهره برداری یا استفاده از ملک را مختل کند، نباید انجام شود.
مالک موظف است، هزینههای انتقال، عوارض، مالیات و حق الثبت در دفاتر اسناد رسمی را پرداخت نماید.
مؤجر، مکلف است پس از آنکه، مستأجر به تمام شروط و تعهداتش در قرارداد عمل کرد، مال را به وی تحویل بدهد.
