تشخیص اراضی ملی و موات یکی از مباحثی است که مورد توجه دولت قرار گرفته است و ما هم، در این مقاله قصد بررسی آن را داریم؛
ملی بودن یا نبودن برخی زمین ها، مردم را دچار چالش کرده و بسیاری از مشتریان، زمین هایی را خریداری کرده اند که با توجه به اسناد و مدارک، مالک آن زمین بوده اند، اما بعد از آنکه ملی بودن زمین ثابت شد، از مالکیت آن ها خارج و به دولت یا سازمان جنگلداری واگذار شده است.
منابع طبیعی چیست؟
منابع طبیعی، منابعی است که انسان ها آنرا را به وجود نیاورده اند.
یکسری از زمین ها، برای حفظ محیط زیست، جزء منابع طبیعی قرار می گیرند. جنگل ها، دریا، تالاب ها، مراتع و… منابع ملی و محیط زیست ارزشمندی می باشند، که بخش زیادی با عنوان های متفاوت مانند: کشاورزی، دامداری، ویلاسازی و… مورد سواستفاده قرار گرفته اند.
اراضی ملی و موات چیست؟
زمین هایی که انسان ها در آن دخل و تصرفی نداشته باشند و شکل طبیعی و ابتدایی خود را حفظ کرده باشد، جزء زمین های ملی محسوب می شوند. اما اگر بر روی زمینی فعالیت هایی مانند: کشاورزی و… انجام شود، به آن زمین احیاء شده می گویند.
طبق مصوبه سال 1341 که مصوبه قانون ملی شدن جنگل های کشور بود، احیاء شدن زمین، ملاک تشخیص می باشد و داشتن سند مالکیت بدون احیاء هیچ اعتباری ندارد. این به آن معناست که اگر قبل از تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل ها، زمینی احیاء شده باشد، در شمار اراضی ملی قرار نمی گیرد. وقتی زمینی با تشخیص و شناسایی، جزء زمین های ملی قرار می گیرد طبق قانون آگهی می شود و مدت زمان مشخص برای شخص ثالث در نظر گرفته می شود.
تشخیص اراضی ملی
تشخیص اراضی ملی، فقط توسط کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی امکانپذیر است. اگر زمینی بر اساس این کمیسیون جزء اراضی ملی باشد، آن زمین از اختیار شخص خارج و جزء املاک دولتی محسوب می شود. (قبل از خرید زمین لازم است نکات مربوط به آن را بدانید، می توانید مقاله برای خرید زمین به چه نکاتی باید توجه کنیم را مطالعه نمایید)
اعتراض به رأی
برای اعتراض این رأی، که زمین از مالکیت شما خارج می شود، می توانید به کمیسیون ماده واحده واقع در اداره منابع طبیعی مراجعه کنید و اگر باز هم اختلافی باقی بماند و حل وفصل نشود، دادگستری به عنوان محل صالح برای رفع اختلاف نهایی وارد می شود. در این زمینه تشخیص زمین های ملی از زمین های احیاء شده با کارشناس های رسمی دادگستری می باشد. اما روش و معیار هایی برای تشخیص زمین های احیاء شده و زمین های ملی وجود دارد.
اراضی موات یعنی چه؟
در لغت، زمین هایی را می گویند که مُرده، خشک و ویران هستند که مالکی ندارند. طبق ماده 27 قانون مدنی، اراضی موات، زمین های معطل افتاده و آبادی و کشت و زرع در آن ها نباشد. زمین های مباح و موات باید دو شرط را دارا باشند:
1-مالک مشخصی نداشته باشد. یعنی زمین در تملک شخصی نباشد. زمین هایی که دارای مالک هستند و مالک آن، زمین را رها کرده باشد و آثاری از آبادی نباشد، جزء زمین های موات و مباحه نمی باشد. به اینگونه زمین ها بایر می گویند.
2-زمین هایی که در آن هیچگونه عمل زراعتی انجام نشده باشد و آباد نباشد. آبادی زمین، به نسبت نفعی که از زمین برده می شود تفاوت دارد. اما در عرف زمینی که در آن ساختمان و درخت و…باشد را آباد می گویند. زمین های آباد، مالک خاص دارند، مگر آنکه اعراض مالک یا مجهول المالک باشد.
(اعراض مالک: از نظر لغوی یعنی روی گردانیدن.در حقوق یعنی شخص از مالکیت خودش نسبت به اموال خود صرف نظر می کند، یا از آن روی بر می گرداند)
(مجهول المالک: یعنی مالی که مالک آن معلوم نیست)
فرق اراضی ملی و موات
دانستیم که زمین های موات یعنی زمین هایی که بی جان هستند. توان و نوع بهره برداری زمین ها با توجه به قوانین متفاوت است که نیاز است از آن آگاه باشید. برای آنکه تفاوت اراضی ملی و موات را بدانید، باید زمین های موات را که دارای دسته بندی هستند را شناسایی نمایید. این دسته بندی ها عبارتند از:
1-اراضی موات: زمین های موات یعنی هیچوقت از این زمین ها استفاده نشده است.نه در گذشته و نه اکنون. پس قبل از خرید زمین نیاز است که نوع زمین و کارایی آن را بدانید و از هر نظر مورد بررسی قرار دهید.
2-زمین های دایر: زمین هایی هستن که در گذشته سابقه عمران و آبادی داشته و در زمان گذشته و دور، انسان روی این زمین ها دخل و تصرف داشته اند. این زمین ها هنوز هم کاربری ویژه خود را دارند.
3-اراضی ملی: این زمین ها در بیرون از منطقه شهری قرار دارند و به منابع طبیعی تعلق دارد و آن هایی هم که در فضای داخلی طراحی شده اند به سازمان شهرسازی و مسکن تعلق دارد. اما توجه داشته باشید که وقتی زمین ها ملی را تشخیص و شناسایی کردید طبق قانون باید آن را آگهی کنید و مدت زمان مشخصی برای خرید آن اعلام کنید.
4-اراضی بایر: زمین هایی هستند که سابقه عمران و احیاء داشته است اما بعد ها به حالت موات برگشته است.
روش های تشخیص اراضی ملی احیاء شده
درست است که زمین های احیاء شده با سند مالکیت قابل تشخیص است، اما روش هایی برای شناسایی این اراضی هم وجود دارد.
زمین هایی که فعالیت کشاورزی یا باغبانی انجام شده باشد. البته کارهایی که به عنوان پیش نیاز برای فعالیت های زراعی و کشاورزی شناخته می شوند، شامل: این ماده می شوند که به این موارد تحجیر می گویند. (تحجیر: احیای زمین موات، انجام دادن کارهایی مانند: دیوارکشی و سنگ چینی در زمین موات را تحجیر می گویند)
زمین هایی که در محدوده ی اراضی یک روستا قرار داشته باشند یا بخشی از مزارع باشند.
زمین هایی که در محدوده آبی مانند: قنات یا چاه، چشمه، رودخانه قرار گرفته باشند.
زمین هایی که دخالت ها و دستکاری های پیش کشاورزی یا آماده سازی، روی آن ها صورت گرفته باشد.
زمین هایی که شیبی بیش از حد معقول ندارند و قابل کشت باشند.
زمین هایی که قابل کشت و آبیاری بوده و دارای مرزبندی ثبتی یا حداقل عرفی باشند.
زمین هایی که جوی قدیمی در مسیر آن جاری باشد یا قبلا جوی جاری بوده و اکنون آثار آن دیده می شود.
زمین هایی که در آن ها درخت هایی با سن بالا و مسیر آبیاری باشند.
زمین هایی که مسیر آب بالا دست آن ها قرار گرفته باشد و یا در زیر جریان آب جای بگیرند.
زمین هایی که بنای مرتبط با کشاورزی و زراعت یا ساختمان قدیمی در خود داشته باشند و ساختارهایی مانند: طویله، انبار، باغ در آن ها قرار دارد.
زمین هایی که بند سار بوده و سیستم آبیاری از آب های جاری بهاره را در خود داشته باشند.
زمین هایی که پوشش گیاهی مرتعی با قدمت چند ساله نباشند.
زمین هایی که پوشش گیاهی مربوط به فعالیت های کشاورزی سابق وجود داشته باشد.
زمین هایی که در آن ها مسیرهای عبوری قدیمی دیده می شود و نشان می دهد که از این مسیرها مدت ها پیش برای رفت و آمد های زراعی مورد استفاده قرار می گرفته اند .
زمین هایی که در بخشی از آن ها خرمنگاه هایی با سن بالا و قدیمی دیده شود.
زمین هایی که دارای قطعه بندی یا کرت بندی شده و قدمت این افعال مشخص باشد.
زمین هایی که نتوان آن ها را به لحاظ عرفی و محلی در زمره مراتع قرار دارد.
زمین هایی که وضعیت فعلی آن ها نشان دهنده آن باشد که در گذشته فعالیت های کشاورزی و زراعی روی آن صورت می گرفته است. شواهد متعددی مانند: مسیرهای آبیاری، وضعیت خاک، شیب و عوامل دیگر، این ادعا را ثابت می کنند.
زمین هایی که در نقشه های هوایی در قسمت زرد رنگ، یعنی زمین های زراعی قرار گرفته باشند. همچنین لازم است بدانید که این تشخیص بر عهده کارشناسان ویژه است.
زمین هایی که در تصویرهای هوایی به وسیله ابزار استریوسکوپ احیاء قدیمی در آن ها دیده شود و تشخیص آن با کارشناس صالح می باشد.
رسیدگی به اعتراض رأی کمیسیون ماده 56
تصور کنید که زمینی جزء اراضی ملی است و آن زمین قبلا در مالکیت شخص حقوقی یا حقیقی بوده باشد که سند مالکیت باطل و زمین به دولت واگذار می شود، که در این حالت شخص حقیقی می تواند اعتراض خود را به کمیسیون ماده واحده مستقر در اداره منابع ارجاع دهد که اگر موضوع حل و فصل نشود، برای رسیدگی به دادگستری انتقال می یابد. ملک سابق می تواند مبایعه نامه یا سند خود را به عنوان مدرک استفاده نماید. اگر مفادی دال بر مغایرت شرایط زمین با اراضی ملی در سند باشد بسیار مفید خواهد بود و در محاکم دادگستری مورد استفاده قرارمی گیرد. مگر مشاهده نشده باشد که ارائه چنین مدارکی و جمع آوری قرائن دیگر به اثبات ادعای فرد در غیر ملی بودن زمین مورد نظر منجر می گردد.
خرید و فروش اراضی ملی
خرید و فروش اراضی ملی تحت هر عنوانی جرم می باشد و یک تا هفت سال حبس دارد. همچنین، به پرداخت جزای نقدی معادل ثمن معامله که اخذ شده و رد مال محکوم می شوند. متولی فروش اراضی ملی به عهده منابع طبیعی استان می باشد.
پس گرفتن زمین از منابع طبیعی
معیار تشخیص این زمین ها سندهایی است که در دهه 30 و 40 شمسی موجود هستند. خرید عکس های هوایی و نقشه های هوایی زمین های کشاورزی. این عکس های هوایی دارای آثاری هستند که فعالیت بشر را نشان می دهد که تشخیص و تفسیر آن با کارشناس رسمی دادگستری می باشد. کارشناس دادگستری ملک را روی نقشه هوایی جا نمایی می کند و اگر تصرفاتی دیده شود، زمین از منابع طبیعی خارج می شود و سند مالکیت برای آن صادر می شود.
کلام آخر
اراضی ملی که در بیرون از منطقه شهری قرار داشته باشند به اداره منابع طبیعی تعلق دارد و آن هایی که در فضای داخل شهری قرار دارند وابسته به سازمان مسکن و شهرسازی می باشند.
منابع
solhavaran.com
adlohagh.com
